گیاهان دارویی و معطر ایران

ریواس (ریباس)

Rheum ribes

Rhubarb

Polygonaceae

(توجه: تمام تصاویر این مطلب مربوط به گونه ی Rheum ribes نمی باشد.)

معرفی و گیاهشناسی
در ابتدا بایستی به این نکته اشاره کنم که فقط گونه ی R.ribes بومی ایران است و سایر گونه ها که در کشورهای اروپایی به میزان زیاد کشت می شوند، بومی ایران نیستند. این مطلب (بخصوص قسمت کاشت، داشت و برداشت) منحصرا در مورد گونه ی R.ribes نیست و بطور کلی در مورد گیاهان جنس Rheum است که دارای شباهت های زیادی در موارد مختلف هستند. ریواس یکی از گیاهان خانواده ی علف هفت بند است که کمتر مورد توجه قرار گرفته و اطلاعات بسیار محدودی در مورد این گیاه موجود می باشد. گیاهی است چندساله و ریزوم دار که ارتفاع آن گاها تا یک متر نیز می رسد. برگ های آن پهن و به حالت رزت می باشد که دارای دمبرگ های نسبتا طویلی هستند. گل های این گیاه بصورت گل آذین خوشه ی مرکب در بالای ساقه ی گل دهنده اش دیده می شوند. میوه ی این گیاه از نوع فندقه می باشد.

بطور کلی جنس Rheum بومی مناطق کوهستانی آسیای مرکزی هستند و گیاهانی مقاوم به سرما می باشند.
ریواس در نواحی کوهستانی شمال استان خراسان رضوی (نیشابور)، اطراف کرمان، شرق بلوچستان، مناطق غربی و شمال غربی کشورمان رویش دارد. ریواس در منطقه ی نیشابور بصورت گسترده مورد بهره برداری قرار می گیرد بطوریکه ریواس نیشابور بسیار معروف است.

کاشت، داشت و برداشت

ریواس در کشورمان کشت و کار نمی شود و هنوز مانند سایر کشورها به عنوان یک سبزی دارویی مطرح نیست. گونه های دیگر مانند Rheum palmatum و Rheum rhabarbarum  در سایر کشورها مورد کشت قرار می گیرند. تکثیر این گیاه معمولا توسط ریزوم صورت می گیرد. ریواس ها گیاهانی هستند که نیاز زیادی به عنصر پتاسیم دارند و این استفاده از کودهای پتاسه در کشت این گیاهان دارای اهمیت ویژه ای است.

دمبرگ های این گیاه مورد برداشت قرار می گیرند.

دمبرگ های ریواس دارای ترکیباتی چون تانن، آنتراکینون، اسید های آلی ، عناصر معدنی (بخصوص آهن و پتاسیم) و ویتامین های C و B می باشد.

خواص درمانی و کاربردها

عموما این گیاه دارای خاصیت مسهل و اشتها آور است. از این گیاه در صنایع مرباسازی، شیرینی پزی و شکلات سازی بصورت گسترده استفاده می گردد.
احتیاطات: مصرف بیش از حد ریواس سبب کمبود کلسیم در بدن می گردد که این موضوع به دلیل تشکیل اکسالات کلسیم می باشد. همچنین در اثر مصرف بیش از حد این گیاه مسمومیت هایی نیز مشاهده شده است که به دلیل میزان بالای اسید اگزالیک و آنتراکینون آن است.

 و ادامه دارد ...

تصاویر این گیاه

مقالات علمی انگلیسی در مورد این گیاه

برای دانلود یک فیلم کوتاه در مورد این گیاه اینجا کلیک کنید.

محمدتقی عبادی

رزماری (رومارن - اکلیل کوهی)

Rosmarinus officinalis

Rosemary

Lamiaceae

معرفی و گیاهشناسی

رزماری گیاهی است چندساله و به فرم بوته ای که در تمامی فصل های سال سرسبز می باشد. برگهای باریک آن به صورت متقابل بر روی ساقه قرار می گیرند و گل های این گیاه به رنگ آبی مایل به بنفش می باشند. از خصوصیات این گیاه بوی فراوان برگ ها می باشد که آن را به عنوان یک گیاه معطر مشهور نموده است.

نیازهای اکولوژیکی و پراکنش
رزماری گیاهی است مقاوم به سرما و شرایط خشکی و این خصوصیت ها سبب شده است که در اکثر مناطق قابل کشت باشد. رزماری بومی مناطق مدیترانه است و در اکثر مناطق کشورمان به صورت محدود یا وسیع کشت می گردد. رزماری در بسیاری از کشورهای اروپایی به صورت وسیع کشت می شود.

.

کاشت، داشت و برداشت

رزماری بندرت و در شرایط خاصی تولید بذر می نماید و روش مرسوم تکثیر این گیاه قلمه می باشد. سرشاخه ها و برگ های این گیاه در اوایل دوره گلدهی برداشت می شوند که این عمل در سطوح کوچک به کمک داس و در سطوح وسیع بوسیله ی ماشین های برداشت مخصوص صورت می گیرد.

فرآوری

برگ های این گیاه دارای اسانس، تانن، فلاونوئیدها، ساپونین و آلکالوئید (رزماریسین) می باشند. اسانس این گیاه دارای اهمیت فراوانی است و کاربردهای فراوانی نیز دارد.

خواص درمانی و کاربردها
دمکرده ی برگ های این گیاه به عنوان ضد نفخ، ضد اسپاسم دستگاه گوارش و ... کاربرد دارند و این دمکرده در مصرف خارجی برای تقویت موی سر کاربرد دارد. اسانس گیاه بطور گسترده در صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده می گردد و داروهایی از این گیاه در کشورمان تولید می گردد (مانند قطره رزمارینوس) که اکثرا برای تقویت موی سر و جلوگیری از ریزش مو می باشد.

احتیاطات مصرف: مصرف این گیاه بصورت خوراکی در زمان بارداری ممنوع اعلام شده است و همچنین مصرف زیاد آن سبب مسمومیت می گردد.

و ادامه دارد ...

تصاویر این گیاه

مقالات علمی انگلیسی در مورد این گیاه