گیاهان دارویی و معطر ایران

زوفا

Hyssopus officinalis

Hyssop

Lamiaceae

معرفی و گیاهشناسی
یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی است که در آثار تئوفراست، بقراط، دیوسکورید و ... آمده است. گیاهی است چندساله (5 تا 7 ساله)، خشبی با ارتفاع 40 تا 70 سانتی متر، دارای برگ های باریک و کوچک که به صورت متقابل بر روی ساقه ای چهارگوش قرار دارند. هر بوته دارای انشعابات فراوان ساقه است که گل های آبی، سفید یا صورتی رنگ در کنار برگ ها ظاهر می شوند.

نیاز های اکولوژیکی و پراکنش
منشا این گیاه، آسیای صغیر است و از دریای خزر تا دریای سیاه در مناطق شنی می روید. در ایران به صورت خودرو در استان های آذربایجان شرقی و غربی و اطراف دریای خزر می روید.

کاشت، داشت و برداشتبهترین زمان کاشت زوفا در نیمه دوم اسفندماه و به صورت کشت مستقیم بذور در مزرعه می باشد. مبارزه ی میکانیکی و شیمیایی با علف های هرز در طول دوره رویشی بسیار مفید است. در مورد برداشت زوفا، اگر هدف ما استخراج اسانس باشد بایستی گیاه را از ناحیه فوقانی ساقه های چوبی در زمان گل دهی کامل(تابستان) جمع آوری کنیم و اگر هدف ما استفاده از پیکره رویشی گیاه باشد، برداشت محصول در اوایل گل دهی صورت می گیرد. پس از برداشت، خشک کردن قطعات گیاهی در خشک کن های الکتریکی در دمای 30 تا 3۵ درجه صورت می گیرد.

فرآوری
سرشاخه های گلدار زوفا دارای اسانس، فلاونوئید، تانن، مواد تلخ، دیوزمین و هیسوپین است. ترکیبات مهم اسانس زوفا شامل پینوکمفن، آلفاپینن و بتاپینن هستند. مقدار اسانس در سرشاخه های گل دار زوفا در حدود 3/0 تا 1 درصد می باشد.

خواص و کاربردسرشاخه های گلدار زوفا بطور گسترده در درمان بیماری های مربوط به دستگاه تنفس مانند سرفه، برونشیت و آسم کاربرد دارند. دارای خواص دیگری چون خلط آور، ضد آبریزش بینی و محرک تعریق است. اسانس زوفا دارای خواص آنتی باکتریالی و ضد ویروسی می باشد. مصرف این گیاه در دوران بارداری ممنوع اعلام شده است.

و ادامه دارد ... 

تصاویر این گیاه

مقالات علمی در مورد این گیاه

محمدتقی عبادی