گیاهان دارویی و معطر ایران

معرفی برخی از شرکت های مهم تولیدکننده داروهای گیاهی و فرآورده های طبیعی

محمّدتقی عبادی¹، جلال عباسیان²

1- استادیار دانشگاه تربیت مدرس و سردبیر شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی

2- دانشجوی دکتری گیاهان دارویی و مدیرمسئول شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی

منبع: عبادی، م.ت.، عباسیان، ج. 1395. معرفی برخی از شرکت های مهم تولیدکننده داروهای گیاهی و فرآورده های طبیعی. مستند ویژه سومین جشنواره و نمایشگاه ملی گیاهان دارویی، فرآورده‌های طبیعی و طب سنتی ایران. 211-223.

یکی از مهمترین فاکتورهای رقابتی برای صنایع هر کشور، اطلاع از رقبای خارجی و فعالیت های آنها و نحوه حضور در بازار جهانی است. رصد فعالیت های شرکت های موفق، می تواند ضمن ارائه نگاه درست از شرایط ورود به بازار جهانی و خودارزیابی دائمی شرکتها، قابلیت رقابت پذیری آنها را نیز در بازار جهانی بهبود بخشد.

صنعت داروهای گیاهی ایران به عنوان یک صنعت قوی و رو به رشد اما نوپا، ضمن تأمین نیاز بازار داخلی داروهای گیاهی و گسترش دامنه توزیع تولیدات خود در داخل کشور، روز به روز در حال ورود به بازارهای منطقه ای و جهانی می باشد. به صورتی که پیش بینی می شود در صورت ادامه روند رو به رشد جاری و رفع برخی معضلات و مشکلات موجود در این مسیر، یکی از محصولات اصلی سبد صادراتی ایران را داروهای گیاهی تشکیل خواهند داد. لذا اطلاع از فعالیت های شرکت های خارجی که به عنوان رقبای شرکت های ایرانی در بازار دنیا فعالیت می کنند، جزء ضروریات حضور در این بازار رقابتی است. از سوی دیگر مطالعه تاریخچه شرکت های تولیدکننده داروهای گیاهی که در دنیا به موفقیت های خوبی دست یافته اند، برای مدیران و صاحبان صنایع داروسازی گیاهی حامل تجربه ها و ایده های مدیریتی است که شاید بتواند مسیرهای جدیدی را در مقابل دیدگان آنها بگشاید.

ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی به عنوان عالیترین مرکز متولی امر مدیریت و هماهنگی فعالیت های مربوط به بخش طب سنتی و گیاهان دارویی، با درک اهمیت این موضوع اقدام به تجهیز شرکت های دانش بنیان تولیدکننده داروهای گیاهی به اطلاعات مورد نیاز در این حوزه می نماید. از جمله اقدامات ستاد می توان به برگزاری تورهای بازدید و اعزام مدیران شرکت های تولیدکننده داروهای گیاهی ایران به کشورهای پیشرو در حوزه داروسازی گیاهی اشاره کرد. همچنین معرفی برخی شرکت های موفق در داروسازی گیاهی در دنیا، با هدف آشنایی هرچه بیشتر دست اندرکاران با این شرکت ها و نحوه فعالیت و رشد آنها صورت می پذیرد. در این بخش، تعدادی از شرکتهای موفق در زمینه گیاهان دارویی در دنیا معرفی می شوند و در انتها نیز آدرس اینترنتی هر شرکت جهت بررسی و کسب اطلاعات بیشتر در دسترس علاقمندان قرار می گیرد.

شاخصه هایی که منجر به انتخاب این شرکتها جهت معرفی شده اند عبارتند از: گستردگی حوزه تولید و توزیع، سرعت رشد اقتصای شرکت، ورود به شاخه های جدید در تولید محصولات گیاهی، کسب عناوین و جوایز برتر، فعالیت های قوی در زمینه تحقیق و توسعه و ...

1- مارتین بائر (Martin Bauer)

مارتین بائر، کشاورز آلمانی در سال 1930 شرکتی به نام «فرآوری گیاهان دارویی مارتین بائر» را راه اندازی کرد. هدف او در ابتدا، ایجاد کسب و کاری برای خشک کردن نعناع تولیدی خود و فروش آن در منطقه Vestenbergs بود. این کارخانه به طور مداوم رشد و توسعه یافت و تا دهه 1960 گیاهان دیگری نظیر بابونه و همیشه بهار را نیز به محصولات خود اضافه نمود. در سال 1952 هانس ودل با سوفیا، دختر مارتین بائر ازدواج می کند و به تیم مدیریت مارتین بائر اضافه می شود و حضور او منجر به تبدیل شرکت مارتین بائر به بزرگترین تولیدکننده دمنوش­های گیاهی و میوه ای در آلمان می شود. این شرکت همزمان با توسعه فعالیت ها، سیستمی را ساخت که قادر بود روزانه تا 10 تن گیاه دارویی را به صورت بسیار دقیق سورت کرده و برای تولید دمنوش های کیسه ای برش داده و آسیاب کند که این میزان، برای تولید روزانه 5 میلیون دمنوش کیسه ای کافی بود. در سال 1980، شرکت مارتین بائر وارد عرصه تولید و تجارت عصاره های گیاهی شده و در سال 1986 تکنولوژی خاصی را اختراع کرد که بتواند چای سیاه بدون کافئین تولید کند. شرکت مارتین بائر با هدف تقویت واحد تحقیق و توسعه (R&D) از سال 1970 اقدام به تأسیس آزمایشگاه کنترل کیفی بسیار مجهزی نمود که این آزمایشگاه در سال 1993 به صورت مستقل شروع به فعالیت نمود و هم اکنون با نام Phytolab یکی از شناخته شده ترین و معتبرترین آزمایشگاه های دنیا در زمینه ترکیبات طبیعی، گیاهان دارویی و داروهای گیاهی به شمار می رود. همچنین در سال 1993 مارتین بائر 50 درصد سهام شرکت مگافیت (Megafyt) جمهوری چک را خریداری کرد که این میزان، بعدها به 100 درصد رسید. مگافیت شرکتی است که دمنوش های دارویی را در مرکز و شرق اروپا توزیع می کند. در سال 1994 نیز مارتین بائر شرکت Krasnogorskleksredstva روسیه را خریداری نمود و به سرعت آنرا به بزرگترین تولیدکننده دمنوش های گیاهی دارویی در اتحاد جماهیر شوروی تبدیل کرد. در همین سال 80 درصد سهام شرکت Herbapol لهستان نیز توسط مارتین بائر خریداری شد. این شرکت در زمینه تولید ترکیبات طبیعی دارویی فعال بود و با خریداری آن توسط مارتین بائر، نام آن به Phytopharm تغییر یافت. گروه مارتین بائر با ادغام سه برند Krasnogorskleksredstva، Megafyt و Phytopharm، برند Europlant را ایجاد کرد که در مرکز و شرق اروپا به تولید و توزیع داروهای گیاهی فعالیت دارد.

...

دریافت متن کامل مقاله

و ادامه دارد ...

کاربردهای پرتوتابی در صنعت فرآوری گیاهان دارویی 

.
دکتر محمّدتقی عبادی

استادیار گروه علوم باغبانی (فیزیولوژی و اصلاح گیاهان دارویی)، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.
.

منبع: عبادی، م.ت. 1394. کاربردهای پرتوتابی در صنعت فرآوری گیاهان دارویی. مجله باغدار. 98: 20-13.

. 

چکیده
پرتوتابی عبارت است از تحت تأثیر قرار دادن محصول با تشعشع های یونیزه کننده همچون اشعه گاما (منتشر شده از کبالت 60 یا سزیم 137). تحقیقات پژوهشگران سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO)، سازمان بهداشت جهانی (WHO) و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) در سه دهه گذشته، نشان داده است که پرتوتابی تا شدت 10 کیلو گری هیچگونه سمیتی در محصولات کشاورزی ایجاد نمی کند ولی شدت های بالاتر تنها در موارد خاصی قابل استفاده است. امروزه پرتوتابی به عنوان یک روش ایمن توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای برخی از محصولات کشاورزی تایید شده و کاربرد گسترده ای در جهان پیدا کرده است و با اصطلاح "اتم هایی برای صلح و سلامتی" شناخته می‌شود. در این مقاله مروری ابتدا به معرفی این تکنیک و حدمجاز کاربرد آن در محصولات مختلف کشاورزی پرداخته می شود و سپس با بیان کاربردهای گسترده آن بخصوص در ضدعفونی کردن گیاهان دارویی و ادویه ای، به تاثیرات پرتوتابی در مواد موثره آنها نیز اشاره خواهد شد.
کلمات کلیدی: گیاهان دارویی و ادویه ای، پرتوتابی، ضدعفونی کردن، فرآوری

پیشینه کاربرد پرتوتابی
استفاده از پرتوتابی به عنوان یک روش تمیز و بدون اثرات نامطلوب بر روی خصوصیات کیفی مواد غذایی در آمریکا و بیش از 20 کشور دیگر از جمله آرژانتین، بلژیک، برزیل، کانادا، چین، دانمارک، فنلاند، فرانسه، مجارستان، اندونزی، فلسطین اشغالی، مکزیک، هلند، نروژ، کره جنوبی، آفریقای جنوبی و انگلستان در ابعاد تجاری مرسوم است(Anonymous, 1999, Sadecka, 2007) . مدت ها قبل، استفاده از گاز اکسید اتیلن برای ضدعفونی کردن محصولات غذایی متداول بود ولی از سال 1991 این روش توسط اتحادیه اروپا و بسیاری از کشورهای دیگر ممنوع گردید. تحقیقات گسترده ای در رابطه با بی خطر بودن مواد غذایی پرتوتابی شده انجام گردیده است و تمام آن‌ها نشان داده اند که مواد غذایی پرتوتابی شده در طی عملیات گوارش بدن به ترکیبات سمی و خطرناک تبدیل نمی شوند. با وجود اثرات مفید استفاده از پرتوتابی بر محصولات کشاورزی، هنوز مخالفت هایی با کاربرد آن در جامعه جهانی وجود دارد. البته تاریخ نشان داده است که همواره انسان با تغییرات بزرگ در ابتدا مخالفت کرده و سپس پذیرفته است مانند پاستوریزه کردن شیر (Farkas, 2006, Sadecka, 2007). در طی سال های 1970 تا 1982، نمایندگان سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، سازمان بهداشت جهانی (WHO) و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) با راه اندازی یک پروژه بین المللی در زمینه پرتوتابی مواد غذایی به بررسی این موضوع پرداختند. در گزارش نهایی آنان آمده است: "پرتوتابی تا شدت 10 کیلو گری هیچگونه سمیتی در غذاها ایجاد نمی کند ولی شدت های بالاتر تنها در موارد خاصی قابل استفاده است". در سال های 1983 تا 2004 گروه مطالعاتی دیگری تحت سازمان های بین المللی ذکر شده مجددا تشکیل شد تا دستورالعمل هایی را برای استفاده از پرتوتابی در مواد غذایی تدوین کند و حاصل تلاش های آنان، مجموعه ای با عنوان ((IAEA-TECDOC)) است (Farkas and Mohácsi-Farkas, 2011).

حد مجاز پرتوتابی مواد غذایی
عموماً شدت پرتودهی ممكن است به صورت كم (كمتر از 3 کیلو گری)، متوسط (بين 3 و 10 کیلو گری) يا بالا (بيشتر از 10 کیلو گری) طبقه بندي شود. شدت اشعه گاما برای کاربردهای مختلف، متفاوت است. مثلاً جهت حذف آفات 2/0 تا 8/0 کیلو گری، جلوگیری از تکثیر عوامل میکروبی در غذاها 1/0 تا 3 کیلو گری، کاهش یا حذف آلودگی‌های میکروبی در مواد غذایی خشک 3 تا 10 کیلو گری و ... (Sadecka, 2007, Sadecka et al., 2005a). هر یک کیلو گری پرتوتابی سبب افزایش دمای محصول به اندازه ی 36/0 سانتی‌گراد می‌شود که در نتیجه بسیار کمتر از دمای خشک کردن، پختن و گرم کردن است و کمتر می‌تواند ارزش غذایی محصول را پایین بیاورد. مشخص گردیده است که تشعشع کمتر از 10 کیلو گری سبب تغییر کربوهیدرات ها، پروتئین ها، لیپیدها و بسیاری از ویتامین های محلول در آب و چربی نمی شود. البته مقادیر بالاتر از 10 کیلو گری (که توسط اتحادیه اروپا محدود شده است) سبب تغییر ساختار کربوهیدارت های فیبری و ایجاد بوی نامطبوع در چربی ها شده است. مواد غذایی دارای ترکیب تیامین به تشعشع حساس هستند و تحقیقات نشان داده است که ترکیبات معدنی به پرتوتابی حساسیت ندارند (Anonymous, 1999, Sadecka, 2007, Sadecka et al., 2005a).

وضعیت استفاده از پرتوتابی در کشورهای جهان

برخی از کاربردهای پرتوتابی در بخش کشاورزی
1- ضدعفونی کردن
2- ایجاد جهش در گیاهان در پروژه های اصلاحی
3- جلوگیری از جوانه زنی گیاهان غده ای در طول انبارداری

استفاده از پرتوتابی در فرآوری اولیه گیاهان دارویی

تاثیر پرتوتابی بر مواد موثره گیاهان دارویی

منابع
.

دریافت متن کامل مقاله

 .

و ادامه دارد ..

بسمه تعالی

اصول و مبانی بسته بندی و انبارداری گیاهان دارویی و معطر

دکتر محمّدتقی عبادی

استادیار گروه علوم باغبانی (فیزیولوژی و اصلاح گیاهان دارویی)، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.

.

منبع: عبادی، م.ت. 1394. اصول و مبانی بسته بندی و انبارداری گیاهان دارویی و معطر. مجله باغدار. 97: 19-26.

.
چکیده
همواره یکی از دغدغه های مدیران در صنعت تولید و فرآوری گیاهان دارویی، ایجاد توازن بین ورود مواد خام گیاهی به کارخانه و توان دستگاه های فرآوری می باشد زیرا ورود کمتر یا بیشتر مواد خام به خط استحصال مواد موثره سبب کاهش راندمان تولید و ایجاد مشکلات متعدد کیفی در فرآورده نهایی کارخانه می گردد. بسته بندی و انبارداری از فرآیندهای مهم در مرحله‌ی پس از برداشت گیاهان دارویی می‌باشند که می توانند سبب تامین پایدار مواد گیاهی موردنیاز صنعت فرآوری گیاهان دارویی شوند. در این مقاله به اصول و مبانی بسته بندی و انبارداری گیاهان دارویی و معطر پرداخته شده و تاثیر آنها بر کمیت و کیفیت مواد موثره گیاهان دارویی بررسی می گردد.

1) مقدمه
امروزه گیاهان دارویی و طب سنتی در تمام کشورهای دنیا به عنوان یکی از مهمترین راهبردها در زمینه سلامت، تجارت و فناوری مطرح است. ناگفته پیداست که این درجه از اهمیت، بی شک ناشی از بررسی های دقیق و موشکافانه ای می باشد که روی نیازهای جامعه بشری صورت گرفته است. بر اساس آمارهای جهانی، گیاهان دارویی علاوه بر ایجاد زیرساخت های "سلامت ایمن" در جوامع، در زمینه اقتصادی نیز جایگاه بسیار بالایی را به خود اختصاص داده است. در حال حاضر کاربرد گیاهان دارویی و معطر به قلمروی بسیار فراتر از صنایع داروسازی راه یافته است و تعداد بی شماری از صنایع دیگر (مانند صنعت تولید محصولات آرایشی بهداشتی، صنعت علف کش ها و حشره کش ها، صنعت طعم دهنده ها و همچنین عطر و خوشبوکننده های هوا، صنعت رنگ سازی و ...) نیز در حال گرایش به استفاده از این گیاهان در محصولات خود می باشند (Bogers et al., 2006). در یک بررسی که توسط سازمان بهداشت جهانی انجام شده است، مشخص گردیده که حدود 80 درصد از جمعیت کشورهای در حال توسعه به درمان هایی بر پایه ی طب گیاهی اعتماد دارند. حداقل 25 درصد از داروهایی که در دارونامه های معتبر جهان ذکر شده اند، منشأ گیاهی دارند و در حال حاضر 121 نوع ماده موثره گیاهی در صنعت داروسازی جهان مورد استفاده قرار می گیرد. از مجموع 252 دارویی که به عنوان داروهای ضروری و اساسی توسط سازمان بهداشت جهانی معرفی شده اند، 11.1 درصد داروهای گیاهی هستند و تعداد قابل توجهی نیز داروهای سنتزی هستند که از مواد طبیعی مشتق شده اند (نجفی و همکاران، 1390). بنابراین تمامی بررسی ها نشان دهنده بازار مصرف و تقاضای در حال رشد گیاهان دارویی در جهان می باشد و کشور ما با مزیت های نسبی که دارد (سابقه دیرینه طب سنتی و گیاهان دارویی از یک سو و وجود بسترهای مناسب اقلیمی، اکولوژیکی، ژرم پلاسمی و صنعتی از سوی دیگر)، یکی از بهترین شرایط ممکن را برای ورود به این بازار پرسود دارا می باشد.
اصولا گیاهان دارویی و معطر برای استخراج ترکیبات مؤثره که در اثر تغییرات ثانویه مواد در داخل گیاه تولید می شوند، کاشته شده و برای مصارف درمانی بکار می روند. بدون دارا بودن مواد مؤثره، گیاهان دارویی و معطر با گیاهان علوفه ای هیچ تفاوتی نخواهند داشت (نجفی و همکاران، 1390). راهیابی به بازار گیاهان دارویی جهان مستلزم رعایت برخی استانداردها و قوانین بین المللی است که برخی از مهمترین آنها عبارتند از: HACCP (سیستم تجزيه و تحليل خطر و تعيين نقاط كنترل بحراني)، GAP (روش های کشاورزی سودمند)، GWP (روش های صحیح برداشت از طبیعت). در تمامی این قوانین و استانداردها، فرآیندهای پس از برداشت گیاهان دارویی بخصوص بسته بندی  و انبارداری مناسب مورد توجه ویژه قرار گرفته است و بنابراین ما نیز باید در این رابطه اقدامات لازم را انجام دهیم.

2) اهمیت بسته بندی در صنعت تولید و فرآوری گیاهان دارویی و معطر
بسته بندی یکی از فرآیندهای مهم در مرحله‌ی پس از برداشت محصولات کشاورزی همچون گیاهان دارویی می‌باشد که سبب حفظ کمیت و کیفیت آنها در طول مدت انبارداری می‌گردد. مهم‌ترین مزایای بسته بندی گیاهان دارویی عبارتند از: افزایش زمان نگهداری محصولات، کند شدن سرعت کاهش کیفیت مواد مؤثره گیاهان دارویی در طول زمان، جلوگیری از جذب رطوبت محصولات خشک شده، کاهش خطر فساد درونی، بیرونی و اکسایشی، حمل و نقل آسان‌تر و سریع‌تر (Coles et al., 2003, Paakkonen et al., 1989). بسته بندی نامناسب گیاهان دارویی می تواند سبب تغییراتی در مواد موثره آنها شود که در نهایت باعث افت کیفیت فرآورده های دارویی و نارضایتی مصرف کنندگان خواهد شد. همچنین بسته بندی به عنوان عامل مهمی در جذب مشتری در بازارهای رقابتی داخلی و خارجی مطرح می باشد (Rosado et al., 2013).

3) انواع بسته بندی های متداول گیاهان دارویی
3-1) جنس بسته بندی
نوع مواد بسته بندی گیاهان دارویی و ادویه ای در 20 سال گذشته تغییر چندانی نکرده است و معمولا پوشش های عایق به گاز، بخار آب، ترکیبات معطر و نور با توجه به شرایط نگهداری و حمل و نقل جهت بسته بندی این محصولات انتخاب می شوند. البته همواره تمایل زیادی به استفاده از مواد جدید در بسته بندی گیاهان دارویی وجود دارد و در سال های اخیر پوشش های  BOPP، پلی استری، نایلون های چندلایه دارای سلوفان، پلی اتیلن و پلی استر، پوشش های مشتق شده از اتیل ونیل الکل و ... مورد توجه قرار گرفته اند (Peter, 2006). بطور کلی برخی از عوامل موثر در انتخاب نوع جنس بسته بندی گیاهان دارویی و ادویه ای عبارتند از:

1. عایق بودن به عوامل محیطی مانند نور، رطوبت، هوا و ...
2. محافظت از آلودگی های میکروبی
3. مقاومت به ضربه و فشار
4. نیاز یک گیاه به بسته بندی خاص (بسته بندی دارای مواد ضد اکسایش جهت گل حشره کش )
5. قیمت (امیدبیگی، 1384 و 1385.، Peter, 2006)

در این رابطه امیدبیگی (1384) عنوان نموده است: بعضي از اندام های گیاهان دارويي (نظير ریشه‌ها و پوست گياهان) را نمی‌توان به صورت عدل در آورد، از اين رو آن‌ها را درون کیسه‌های مخصوص می‌ریزند و سپس دهانه آن‌ها را می‌دوزند. براي بسته بندي كردن بذرها و میوه‌ها، بايد از کیسه‌های كوچك استفاده كرد. چون برخي از مواد دارويي (نظير ميوه نسترن كوهي  و ميوه درخت پيرو) به شدت جاذب رطوبت هستند، براي بسته بندي اين گونه مواد بايد از بسته بندی‌های پلاستيكي (پلي اتيلني) استفاده نمود. پيكره رويشي برخي از گياهان دارويي نسبت به فشار حساسند (نظير گل‌های بابونه و برگ‌های نعناع)، از اين رو براي بسته بندي كردن آن‌ها بايد از جعبه‌های چوبي يا مقوايي مخصوص استفاده كرد.
Peter (2006) در جلد سوم کتاب گیاهان دارویی و ادویه ها انواع پوشش های متداول بسته بندی گیاهان دارویی و ادویه ای در جهان را اینگونه معرفی نموده است:
1. کاغذ و مقوای نازک: جزو ارزان ترین مواد بسته بندی گیاهان دارویی می باشند که در صورت کاربرد پوشش پلی اتیلنی بر روی آنها، به رطوبت، گازها و ترکیبات معطر مقاوم می شوند.
2. فویل آلومینیوم: جهت بسته بندی ادویه های آسیاب شده، گیاهان دارویی حساس به نور و مواد گیاهی چسبناک مناسب است. فویل آلومینیوم به ضربه و سوراخ شدن حساس بوده و در صورت کاربرد یک لایه پلی اتیلن در سطوح داخلی اش، نسبت به گرما عایق می شود.
3. شیشه
4. پوشش های سلولزی: پوشش های شفاف و براقی هستند که براحتی در طبیعت تجزیه می شوند (تقریبا در مدت 100 روز در زیر خاک کاملا تجزیه می شوند). اگرچه می توان آنها را بسادگی پاره کرد ولی به ضربه و سوراخ شدن مقاوم هستند. عایق به حرارت نبوده و در مقابل رطوبت هم نفوذپذیر می باشند.
5. پلی پروپیلن: پوششی است شفاف، مقاوم به کشش و سوراخ شدن که تاحدودی به رطوبت، گازها و ترکیبات معطر نفوذپذیر می باشد.
6. پلی اتیلن ترفتالات (PET) : مقاومت بسیار خوبی به رطوبت و تبادلات گازی دارد و در دامنه دمایی 70- تا 135+ سانتی‌گراد شکل و حالت خود را حفظ می نماید.
7. پلی اتیلن با چگالی پایین (LDPE): این ماده دارای خاصیت عایق به حرارت و تبادلات گازی بوده و از لحاظ شیمیایی نیز خنثی است. به دلیل قیمت پایین اش، بطور گسترده ای در بسته بندی گیاهان دارویی و ادویه ای کاربرد دارد.
8. پلی اتیلن با چگالی بالا (HDPE): این پوشش نسبت به پلی اتیلن با چگالی پایین، دارای استحکام بیشتر، انعطاف پذیری کمتر و شکننده تر است. نسبت به رطوبت کاملا عایق بوده و از لحاظ شیمیایی نیز خنثی است.
9. پوشش های زیست تجزیه پذیر و خوراکی

3-2) شرایط (اتمسفر) بسته بندی
3-2-1) بسته بندی هوای معمولی
3-2-2) بسته بندی تحت خلا (وکیوم)
3-2-3) بسته بندی با اتمسفر تغییر یافته (کنترل شده یا بهینه شده)
3-2-4) بسته بندی با گاز نیتروژن

4) تاثیر نوع بسته بندی بر مواد موثره گیاهان دارویی و معطر

5) اهمیت انبارداری در چرخه تولید و فرآوری گیاهان دارویی و معطر

6) تغییرات مواد موثره گیاهان دارویی در طی انبارداری

منابع

.

دریافت متن کامل مقاله

 .

و ادامه دارد ..

بسمه تعالی

.

با استعانت از خداوند متعال، کتاب “کاربرد گیاهان دارویی و معطّر در طراحی منظر و باغ های شفابخش” همزمان با بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران (اردیبهشت ماه ۱۳۹۴) منتشر شد.

.

کاربرد گیاهان دارویی و معطّر در طراحی منظر و باغ‌های شفابخش
گردآوری و تالیف: محسن کافی، غلامحسین همایونی، محمّدتقی عبادی، عباس زارع
ناشر: انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی
نوبت و سال چاپ: اول، ۱۳۹۴
شابک: ۹۷۸۶۰۰۶۳۶۲۹۵۳
تعداد صفحه: 384 صفحه، تمام رنگی
قیمت: 35 هزار تومان

.

در مقدمه این کتاب آمده است: انسان از آغاز خلقت با طبیعت پیرامون خود در تماس بوده و همواره طبیعت به مثابه آفرینش خداوند در نزد اقوام مختلف جهان مورد احترام قرار گرفته است. افسانه ها و اساطیر پیدایشِ جهان به توصیف چگونگی آفرینش در محلات و نواحی گوناگون در کنار پیدایی یک عنصر طبیعی مانند رودخانه، مرداب، کوه و … پرداخته اند که این نشان از ارتباط عناصر آفریده شده از سوی خداوند با محیط طبیعی بوده است. گویی که سرشت انسان با طبیعت عجین شده و این ارتباط جزئی از نیازهای او محسوب می گردد. متاسفانه در قرن حاضر به دلایل مختلف از جمله تغییر سبک زندگی این ارتباط حیاتی میان هیاهوی زندگی شهری گم شده و رو به زوال و نابودی است. روند صنعتی شدن زندگی شهری تغییرات ناخوشایندی را بر جسم و روح انسان های شهرنشین به وجود آورده و فرآیندهای فیزیولوژیکی، جسمی و روانی او را دچار آسیب های جدی نموده است که بخش اعظمی از آن به دلیل دوری انسان امروزی از محیط زیست طبیعی و عناصر موجود در آن است. بنابراین گریزی غیر از هماهنگی و ایجاد ارتباط متعادل بین طبیعت و تکنولوژی یا به عبارتی زندگی مدرن وجود ندارد. پارکها در مقیاس های مختلف به عنوان لکه های سبز اکولوژیکی و اجتماعی کانون حیاتی شهرها بوده و در دسترس ترین فضاهای سبز محسوب می شوند. وجود گونه های گیاهی و درختی متفاوت در این فضاها میتواند پیوند دهنده انسان و طبیعت در شهرها باشد. از این رو برنامه ریزی مناسب برای توسعه انواع باغ ها و پارکها امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. پدیده باغ های شفابخش موضوع جدیدی است که امروزه در دنیا بسیار مورد توجه قرار گرفته است. توسعه باغ های شفابخش به واسطه ارتباط عمیقی که میان حواس پنجگانه و طبیعت برقرار می نماید و ویژگی های ذاتی که دارد آنها را از باغ های دیگر متمایز نموده و کارکردی خاص برای آن تعریف می کند. رعایت اصول طراحی و انتخاب گونه مناسب، باغ های شفابخش را در جهت رفع مشکلات روحی و جسمی با استفاده از تاثیر نیروی قدرتمند طبیعت بر سرشت انسان پیش خواهد برد. رویکرد کتاب حاضر در به تصویر کشیدن جایگاه گیاهان دارویی در سبک باغ سازی و طراحی فضای سبز است که احداث باغ های شفابخش در شهرها مبتنی بر اهداف مطروحه می تواند نشان از این مهم باشد. اکنون با استعانت از خداوند بزرگ، با انتشار این کتاب گام های اولیه در راستای تدوین ارتباطات مفهومی و عملی بین فضاهای سبز شهری و گیاهان دارویی در جهت توسعه باغ های شفابخش در شهرهای کشور برداشته خواهد شد تا با استفاده از محفوظات علمی مولفین و تجربیات اجرایی موجود در این زمینه، ادای دین به تاریخ و فرهنگ ارزشمند این مرز و بوم انجام پذیرد.
.

محسن کافی
(استاد گروه علوم و مهندسی باغبانی و فضای سبز دانشگاه تهران)
غلامحسین همایونی
(دانشجوی دکتری علوم باغبانی دانشگاه لرستان)
محمّدتقی عبادی
(دانش آموخته دکتری علوم باغبانی دانشگاه تربیت مدرس تهران)
عباس زارع
(مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری کرج)

.

جهت تهیه کتاب می توانید به مکان های زیر مراجعه نموده یا سفارش ارسال پستی بدهید:

1) انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی (آدرس: روبروی دانشگاه تهران، بین خیابان ۱۲ فروردین و فخر رازی، پاساژ ظروفچی، طبقه سوم، واحد ۱۱ - شماره تماس: 02166963126 و 09127370631)

2) فروشگاه کتاب تخصصی کشاورزی و منابع طبیعی (آدرس: کرج، بلوار امامزاده حسن ع، روبروی درب غربی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران - شماره تماس: 02632241170 و 09124617084)

.

فهرست مطالب:
سخن مؤلفین
پیش گفتار
نگرش نوین به جایگاه گیاهان دارویی در فضای سبز و باغ های شفابخش
باغهای شفابخش، فصل مشترک فضاهای سبز، باغ ایرانی و گیاهان دارویی
گیاهان دارویی مصداق هم آغوشی باغسازی با طبیعت ایران در مسیر آفرینش زری اسکیپ
شفابخشی و ویژگی باغ های شفابخش
شاخص های باغ های شفابخش
گیاهان دارویی جایگزین برخی از گیاهان پوششی
گیاهان دارویی بعنوان تقلیل دهنده تبخیر و تعرق سطحی
گیاهان دارویی و توسعه پایدار فضاهای سبز شهری
گیاهان دارویی ابزاری مهم در توزیع وزنی آب در زری اسکیپ
گیاهان دارویی و افزایش راندمان آبیاری
گیاهان دارویی و توسعه مکانیسم سایه اندازی فضاهای سبز
کاربرد گیاهان دارویی مصادق عینی باغ های خوراکی
زنده سازی تاریخ طب کهن
کلام آخر
فصل اول: پتانسیل‌های گیاهان دارویی جهت کاربرد در فضای سبز
اهمیت و مزایای استفاده از گیاهان دارویی در فضای سبز
صفات مهم و مورد توجه در هنگام انتخاب گیاهان دارویی جهت کاربرد در طراحی فضای سبز
روانشناسی رنگ ها در فضای سبز با تکیه بر گیاهان دارویی
معرفی
اصول طراحی رنگ
فصل دوم: طبقه بندی گیاهان مورد استفاده در فضای سبز
طبقه بندی گیاهان بر اساس علم گیاهشناسی
طبقه بندی گیاهان فضای سبز از نظر سازگاری با شرایط محیطی
طبقه بندی گیاهان فضای سبز بر اساس عادت رشدی و شکل و نوع ساقه هوایی
طبقه بندی گیاهان فضای سبز بر اساس چرخه زندگی
الف) گیاهان یکساله فضای سبز
ب) گیاهان دوساله فضای سبز
کاربرد گیاهان یکساله و دوساله در طراحی فضای سبز
۱- گیاهان یکساله
الف) گیاهان یکساله مقاوم
ب) گیاهان یکساله حساس
۲- گیاهان دوساله
ج) گیاهان چندساله فضای سبز
کاربرد گیاهان علفی پایا در طراحی کاشت فضاهای سبز
طبقه بندی گیاهان دارویی مناسب برای کاربرد در طراحی فضای سبز
فصل سوم: معیارهای محیطی دخیل در انتخاب گونه گیاهی
مقدمه
کنترل آلودگی شیمیایی هوا
کنترل آلودگی فیزیکی هوا
مقاومت در برابر دی اکسید گوگرد
آزاد سازی اکسیژن
کنترل تابش نور خورشید و درجه حرارت (سایه انداز درخت)
کنترل باد یا جریان هوا
کنترل ریزش باران و رطوبت هوا
کنترل فرسایش و تثبیت خاک
کنترل فرسایش آبی
فصل چهارم: معیارهای ظاهری دخیل در انتخاب گونه گیاهی
مقدمه
عادات رشدی گیاه
اندازه درختان و بوته ها
دارا بودن نیاز اکولوژیک متناسب با شرایط اقلیمی منطقه
عدم کاشت درختان آلوده کننده
عدم مصرف خوراکی برخی گیاهان
مشکلات و محدودیتهای گونه گیاهی
قیمت و سهولت دسترسی به گونه ها
عدم آلرژی زایی (عدم ایجاد حساسیت)
گیاهان پرچین
گیاهان پوششی
مزیت های زمین پوش ها
طراحی با استفاده از زمین پوشها
بافت گیاه
رنگ و جلوه زینتی در فصول مختلف
رنگ و جلوه زینتی در فصل زمستان
شکل برگ
گلهای ناخواسته
فصل پنجم: معیارهای طراحی دخیل در انتخاب گونه ها
مقدمه
رویشگاه و نوع محلی که گیاه برای آن مکان انتخاب می شود
کنترل حرکت بصری (ایجاد حفاظ و محوطه خصوصی، کنترل و هدایت دید)
کنترل انعکاس نورهای مزاحم
مقیاس
تعادل
زمینه و متن
مجموعه
تنوع و آرامش
توالی
هویت
نشانه
سمبل و نماد
وحدت
سبک ها
الف) سبک رسمی
ب) سبک غیر رسمی
فصل ششم: معرفی برخی از گیاهان دارویی و معطر جهت کاربرد در فضای سبز
۱- استبرق (Calotropis procera)
۲- اسطوخودوس (Lavandula officinalis)
۳- اکالیپتوس (Eucalyptus globulus)
۴- آقطی (Sambucus nigra)
۵- آویشن ها (Thymus spp)
– آویشن باغی (T.vulgaris)
– آویشن ابلق (T.citriodorus)
– آویشن دنایی (T. daenensis)
۶- بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla)
۷- بابونه رومی (Anthemis nobilis)
۸- بادرنجبویه (Melissa officinalis)
۹- برگ بو (Laurus nobilis)
۱۰- بلوط (Quercus spp.)
۱۱- بنفشه معطر (Viola odorata)
۱۲- بومادران (Achillea millefolium)
۱۳- به لیمو (Lippia citriodora)
۱۴- بید سفید (Salix alba)
۱۵- بیدمشک (Salix aegyptiaca)
۱۶- پریوش (Cathrantus roseus)
۱۷- پنج انگشت (Vitex agnus-castus)
۱۸- پیراکانتا (Pyracantha spp)
۱۹- تمرهندی (Tamarindus indica)
۲۰- توس (Betula pendula)
۲۱- جینکو (Ginkgo biloba)
۲۲- چای چوپان (Stachys lavandulifolia)
۲۳- چریش (Melia indica)
۲۴- خاس (Ilex aquifolium)
۲۵- ختمی دارویی (Althaea officinalis)
۲۶- رزماری (Rosmarinus officinalis)
۲۷- زرشک (Berberis vulgaris)
۲۸- زغال اخته (Cornus mas)
۲۹- زوفا (Hyssopus officinalis)
۳۰- زیتون (Olea europaea)
۳۱- زیتون تلخ (Melia azedarach)
۳۲- سانتولینا (Santolina chamaecyparissus)
۳۳- سرخارگل (Echinacea spp)
۳۴- سرخدار (Taxus baccata)
۳۵- سماق (Rhus coriaria)
۳۶- سنجد (Elaeagnus angustifolia)
۳۷- سه پستان (Cordia myxa)
۳۸- شقایق (Papaver rhoeas)
۳۹- شمعدانی عطری (Pelargonium graveolens)
۴۰- شیرخشت (Cotoneaster frigidus)
۴۱- شیشا (Tanacetum vulgare)
۴۲- عروسک پشت پرده (Physalis alkekengi)
۴۳- علف طلایی ((Solidago virgaurea
۴۴- علف لیمو (Cymbopogon citratus)
۴۵- عناب (Zizyphus jujuba)
۴۶- کتان (Linum usitatissimum)
۴۷- کرچک (Ricinus communis)
۴۸- کُنار (Ziziphus spina-christi)
۴۹- کَوَر (Capparis spinosa)
۵۰- گچ دوست (Gypsophila paniculata)
۵۱- گل انگشتانه ارغوانی (Digitalis purpurea)
۵۲- گل حشره کش (Chrysanthemum cinerariaefolium)
۵۳- گل راعی (Hypericum perforatum)
۵۴- گل ساعتی (Passiflora incarnata)
۵۵- گل سپاس (Gentiana lutea)
۵۶- گل صابونی (Saponaria officinalis)
۵۷- گل گاو زبان ایرانی (Echium amoenum)
۵۸- گل گندم (Centaurea cyanus)
۵۹- گل ماهور (Verbascum thapsus)
۶۰- گل محمدی (Rosa damascena)
۶۱- گل مغربی (Oenothera biennis)
۶۲- گل مکزیکی (Agastache foeniculum)
۶۳- ماریتیغال (خارمریم) (Silybum marianum)
۶۴- مرزنجوش (Origanum vulgare)
۶۵- مریم گلی (Salvia officinalis)
۶۶- مورد (Myrtus communis)
۶۷- نسترن کوهی (Rosa canina)
۶۸- نمدار (Tilia spp.)
۶۹- ولیک (Crataegus spp.)
۷۰- همیشه بهار (Calendula officinalis)
فصل هفتم: نمونه هایی از باغ های شفابخش
مقدمه
بخش اول: باغ شفابخش دستگاه گوارش
۱- گیاهان دارویی آنتی اکسیدان (Antioxidant)
۲- گیاهان دارویی کاهش دهنده اشتها (Decrease Appetite)
۳- گیاهان دارویی محرک اشتها (stimulate appetite)
۴- گیاهان دارویی درمان کننده یبوست (Constipation)
۵- گیاهان دارویی درمان کننده اسهال (Diarrhea)
۶- گیاهان دارویی درمان کننده بیماری ریفلاکس معده (GERD)
۷- گیاهان دارویی کمک کننده به هضم غذا (Food Digestion)
۸- گیاهان دارویی ضدنفخ و بادشکن (Flatulence and Cramping)
بخش دوم: باغ شفابخش ساختار اسکلتی بدن
۱- التهاب مفاصل (Arthritis)
۲- کمردرد (Back Pain)
۳- پارگی غضروف (پارگی مینیسک) (Torn Cartilage)
۴- دردهای عضلانی مشترک (Muscle Joint Pain)
۵- گرفتگی عضلات (Muscle Spasm)
۶- کشیدگی عضلات (Strains)
بخش سوم: باغ شفابخش دستگاه ایمنی بدن
۱- آلرژی ها (Allergies)
۲- سرماخوردگی (Common Cold)
۳- سرفه ی همراه با خلط (Wet Cough)
۴- سرفه ی خشک (Dry Cough)
۵- تب یونجه یا زکام بهاره (Hay Fever)
۶- آنفلوانزا (Flu)
۷- گلودرد (Sore Throat)
بخش چهارم: باغ شفابخش پوست
۱- جوش صورت (Acne)
۲- بیماری پای ورزشکاران (Athlete’s Foot)
۳- زخم نیش و گزیدگی (Bites/Stings)
۴- کبودشدگی و خون مردگی (Bruise)
۵- سوختگی (Burn)
۶- بریدگی های کوچک (Minor Cuts and Scrapes)
۷- اگزما (Eczema)
۸- پسوریازیس (Psoriasis)
بخش پنجم: باغ شفابخش دستگاه عصبی
۱- تونیک خشم (Anger Tonic)
۲- اضطراب (Anxiety)
۳- افسردگی (Depression)
۴- بیخوابی (Insomnia)
۵- حافظه (Memory)
۶- سردردهای تنشی (Tension Headaches)
۷- میگرن (Migraine)
۸- فشار روانی (Stress)
بخش ششم: باغ شفابخش دستگاه قلب و عروق
۱- آنتی اکسیدان (Antioxidant)
۲- سخت رگی یا تصلب الشرایین (Arteriosclerosis)
۳- پاک کننده لنفاوی خون (Blood Lymph Cleanser)
۴- بواسیر (Hemorrhoids)
۵- فشار خون بالا (High Blood Pressure)
۶- کلسترول بالا (High Cholesterol)
۷- رگ های واریسی (Varicose Veins)
منابع
واژه نامه

بسمه تعالی

مروری بر

وضعیت تحقیق و پژوهش در زمینه گیاهان دارویی در سطح جهان
.

محمّدتقی عبادی، جلال عباسیان
دانشجویان دکتری گیاهان دارویی و اعضای تیم پژوهشی شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی

.
منبع: عبادی، م.ت.، عباسیان، ج. 1393. مروری بر وضعیت تحقیق و پژوهش در زمینه گیاهان دارویی در سطح جهان. مستند ویژه دومین جشنواره و نمایشگاه ملی گیاهان دارویی، فرآورده‌های طبیعی و طب سنتی ایران. 150-159.

.
مقدمه
تحقیق و پژوهش پایه و اساس توسعه هر صنعتی در جهان می باشد و صنعت گیاهان دارویی نیز از این قاعده مستثنی نیست. بررسی موضوعات پژوهشی گیاهان دارویی و آشنایی با کشورهای پیشتاز در این زمینه می تواند ما را در شناسایی گرایش های علمی و صنعتی در سطح جهان یاری کند و همچنین جایگاه، نقاط قوت و ضعف مان را نیز مشخص نماید. اگرچه در تمامی سخنرانی ها و همایش های علمی گیاهان دارویی همواره به داشتن 11 اقلیم از 13 اقلیم جهانی و فلور غنی گیاهی بالیده ایم ولی تاکنون وضعیت واقعی و جایگاه مان را در پژوهش و فناوری گیاهان دارویی بخوبی بررسی ننموده ایم. بنابراین چنانچه قصد ورود به بازار پر سود و سریع الرشد تولید و فرآوری گیاهان دارویی را داریم، باید برای بدست آوردن اطلاعات آماری بروز و کاربردی وقت و هزینه صرف نماییم تا هدف گذاری در این عرصه بخوبی صورت بگیرد. در این پژوهش با استفاده از ابزارهای آنالیز نتایج جستجو در پایگاه اسکوپوس به عنوان یک پایگاه جامع و مهم نمایه استنادی علوم در جهان، مولفه های مختلفی در رابطه با پژوهش های صورت گرفته در زمینه گیاهان دارویی مورد بررسی قرار گرفت و نتایج ارزشمندی حاصل شد که می تواند در مراکز تصمیم سازی و تصمیم گیری کشور مورد استفاده قرار گیرد.

روش تحقیق
در این مطالعه با استفاده از ابزارهای آنالیز نتایج جستجو در پایگاه اسکوپوس، کلمات کلیدی مرتبط با گیاهان دارویی مورد بررسی قرار گرفتند. محدوده ی زمانی انتشار اسناد از ابتدای سال 1900 تا انتهای سال 2013 میلادی انتخاب گردید و کلمات کلیدی مورد نظر در عنوان، متن چکیده سند علمی و واژگان کلیدی مورد جستجو قرار گرفتند. لازم به ذکر است که جهت رسیدن به نتایج کاملتر، از فرم ساده ی واژگان استفاده شد بطور مثال بجای جستجوی واژه ی گیاهان دارویی (Medicinal Plants)، از فرم ساده و بدون علامت جمع آن یعنی گیاه دارویی (Medicinal Plant) استفاده گردید. مولفه هایی که در مورد هر یک از کلمات کلیدی مورد بررسی قرار گرفتند عبارت بودند از: سال انتشار، نام و نوع منبع علمی، نویسنده، موسسه و کشور محل تحقیق و حوزه ی پژوهش.

نتایج
1- سال انتشار
بر طبق نتایج جستجوی کلیدواژه گیاهان دارویی، تا ابتدای سال 2014 میلادی در حدود 109000 سند علمی اعم از مقاله، کتاب و ... در زمینه گیاهان دارویی منتشر شده است که یک روند افزایشی در تعداد مقالات منتشر شده در طول زمان مشاهده می شود که البته در دو سال گذشته این روند کمی نزولی بوده است. همانطور که در شکل شماره 1 مشاهده می شود، بیشترین میزان انتشار اسناد علمی در این زمینه (8331 عدد) مربوط به سال 2011 می باشد که در حدود 7/64 درصد کل اسناد منتشر شده است (نمودار 1). شیب افزایش تعداد پژوهش ها در زمینه گیاهان دارویی در فاصله زمانی 1990 تا 2010 میلادی بیش از محدوده ی زمانی یک و نیم قرن گذشته است و این بیانگر اهمیت مقوله گیاهان دارویی و آشکار شدن کاربردهای مختلف آنها در صنایع مختلف می باشد.
در بررسی سایر کلیدواژه های مرتبط با گیاهان دارویی (جدول 1)، سیر صعودی انتشار مقالات و سایر اسناد علمی از سال 1900 میلادی تا کنون مشاهده گردید که این روند افزایشی در 20 سال گذشته با رشد سریعتری همراه بوده است. کلیدواژه هایی همچون ترکیبات طبیعی، اسانس ها و عصاره های گیاهی بیشترین توجه را در بین پژوهش ها به خود جلب کرده اند و در جایگاه بعدی، مبحث تولید گیاهان دارویی و بذر آنها می باشد. این مطالعه نشان داد که علی رغم علاقه مندی و توجه کشورهای صنعتی به تولید درون شیشه متابولیت های ثانویه و پژوهش های مرتبط با آن، بحث کاشت و همچنین تولید ارگانیک گیاهان دارویی همچنان بیشترین توجه را بهمراه دارد. در این مطالعه، برخی از گیاهان دارویی بومی و صادراتی کشور همچون شیرین بیان، باریجه، آنغوزه، زرشک، زعفران و زیره سیاه ایرانی نیز به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفتند که نتایج حاصل شده بیانگر توجه خاص محققین به گیاه دارویی شیرین بیان در پژوهش ها می باشد. همچنین این پژوهش نشان داد که سال های 2011 و 2012 میلادی در بسیاری از کلیدواژه ها دارای بیشترین میزان انتشار اسناد علمی بودند.

دریافت متن کامل مقاله

 .

و ادامه دارد ..